Արտաշես, Սաթենիկ և Արտավազդ
***
Զայսու ժամանակ միաբանեալ Ալանք լեռնականօքն ամենայնիւ, յինքեանս արկանելով եւ զկէս Վրաց աշխարհին` մեծաւ ամբոխիւ տարածեալ ընդ աշխարհս մեր: Ժողովէ եւ Արտաշէս զիւրոց զօրացն բազմութիւն, եւ լինի պատերազմ ի մէջ երկոցունց ազգացն քաջաց եւ աղեղնաւորաց: Սակաւ ինչ տեղի տայ ազգն Ալանաց, եւ գնացեալ անցանէ ընդ գետն մեծ Կուր, եւ բանակի առ եզերբ գետոյն ի հիւսիսոյ եւ հասեալ Արտաշէս բանակի ի հարաւոյ, եւ գետն ընդ մէջ նոցա:
Բայց քանզի զորդի Ալանաց արքային ձերբակալ արարեալ զօրացն Հայոց ածեն առ Արտաշէս` զխաղաղութիւն խնդրէր արքայն Ալանաց, տալ Արտաշիսի զի՛նչ եւ խնդրեսցէ. եւ երդմունս եւ դաշինս ասէր հաստատել մշտնջենաւորս, որպէս զի մի՛ եւս մանկունք Ալանաց ասպատակաւ հինից ելցեն յաշխարհս Հայոց: Եւ չառնուլ յանձն Արտաշիսի առ ի տալ զպատանին` գայ քոյր պատանւոյն յափն գետոյն ի դարաւանդ մեծ, եւ ի ձեռն թարգմանաց ձայնէ ի բանակն Արտաշիսի:
Կարդա այսպես.
երդմունս — երդմունըս
յաշխարհս — հաշխարհըս
յանձն — հանձն
յափն — հափըն
յինքեանս — հինքյանս
միաբանեալ — միաբանյալ
տարածեալ — տարածյալ
գնացեալ — գնացյալ
հասեալ — հասյալ
արարեալ — արարյալ
զիւրոց — զյուրոց
բազմութիւն — բազմություն
զխաղաղութիւն — ըզխաղաղություն
գետոյն — գետույն
քոյր — քույր
պատանւոյն — պատանվույն
տեղի տայ — տեղի տա
ի հիւսիսոյ — ի հյուսիսո
ի հարաւոյ — ի հարավո
Աշխարհաբար
Այս ժամանակ ալանները, բոլոր լեռնականների հետ միաբանվելով, Վրաց աշխարհի կեսն էլ իրենց կողմը ձգելով, մեծ բազմությամբ գալիս սփռվում են մեր աշխարհում: Արտաշեսն էլ ժողովում է իր զորքերի բազմությունը, և տեղի է ունենում պատերազմ երկու քաջ և աղեղնավոր ազգերի միջև: Ալանների ազգը փոքր — ինչ հետ է նահանջում և մեծ Կուր գետն անցնելով` բանակ է դնում գետի ափին` հյուսիսայինն կողմից. Արտաշեսն էլ գալով բանակում է գետի հարավային կողմում. գետը բաժանում է երկուսին:
Բայց որովհետև հայոց զորքերն ալանների թագավորի որդուն բռնում Արտաշեսի մոտ են բերում, ալանների թագավորը հաշտություն է խնդրում` խոստանալով տալ Արտաշեսին` ինչ որ ուզի, առաջարկում էր նաև երդումով դաշինք անել, որ ալանների երիտասարդներն այնուհետև չասպատակեն Հայոց աշխարհը: Երբ Արտաշեսը չի համաձայնում պատանուն հետ տալ, պատանու քույրը (Սաթենիկը) գալիս է գետի ափը, մի բարձրավանդակ և թարգմանների միջոցով ձայն է տալիս (խոսքն ուղղում է) Արտաշեսի բանակին:
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Հատվածը բարձրաձայն կարդա գրաբար և աշխարահաբար:
2. Այս բառերն ու բառաձևերը գտիր և դուրս գրիր գրաբար հատվածից.
ժողովում է-ժողովէ
լինում է-լինի
տեղի է տալիս (նահանջում է)-տեղի տայ
անցնում է-անցանէ
բանակում է (բանակ է դնում)-բանակի
գալիս է-գայ
ձայնում է (ձայն է տալիս)-ձայնէ
այս ժամանակ-զայսու ժամանակ
պատանու քույրը-քոյր պատանւոյն
գետի ափը-յափն գետոյն
Արտաշեսի բանակը-Արտաշէս բանակի
գնալով-գնացեալ
հասնելով-հասեալ
միաբանվելով-միաբանեալ
բոլոր լեռնականների հետ միաբանվելով-միաբանեալ Ալանք լեռնականօքն ամենայնիւ
ձերբակալելով-ձերբակալ
մեծ բազմությամբ-մեծաւ ամբոխիւ
երկու քաջ և աղեղնավոր ազգերի միջև-երկոցունց ազգացն քաջաց եւ աղեղնաւորաց
Ալանների արքայի որդուն-զորդի Ալանաց արքային
գետը նրանց միջև-գետն ընդ մէջ
երդումներ և դաշինք- երդմունս եւ դաշինս
ալանների երիտասարդները- մանկունք Ալանաց
3․ Գրիր այս բառերի նույնանիշները (նույն իմաստն ունեցող բառեր).
Վրաց աշխարհ-վրաստան
Հայոց աշխարհ-հայաստան
4․ Ի՞նչ վերաբերմունք ունի հեղինակն ալանների նկատմամբ (գրի՛ր և պատճառաբանի՛ր):
5․ Ի՞նչ իմացար Արտաշեսի և Սաթենիկի մասին:
Դավիթ Հայրապետյան 