Իմ աշխարհը

Իմ աշխարհում կա իմ ընտանիքը որը ես շատ սիրում և իրանք շատ կարևոր են և իմ կյանքը առանց նրանց ես չեմ պատկերացում: Նույնպես իմ աշխարհում կան իմ ընկերները, նրանք ևս շատ կարևոր են, ես իրենց շատ գնահատում եմ և մենք իրար հետ միշտ շատ հետաքրքիր ժամանակ ենք անցկացնում: Ինձ համար նաև կարևոր էն համակարգչային խաղերը, ֆիլմերը և վայրերը վիդեո նայելու համար: Ես գնահատում եմ իմ դպրոցը, որովհետև այն տալիս է հնարավորություն սովորել և զբաղբել նրանով, ինչ ինձ հետաքրքիր է:

Աշնան մեղեդի

1․ Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ․

ա․ բնության նկարագրությունները

Աշուն է, անձրև… Ստվերներն անձև
Դողում են դանդաղ… Պաղ, միապաղաղ
Անձրև՜ ու անձրև …

բ․ հերոսի տրամադրությունը, զգացողությունը

Նա շատ տխուր էր, հիվանդ հոգով։

2․ Գտի՛ր այն պատկերը, որի մեջ, քո կարծիքով, խտացված է հերոսի հոգեվիճակը։

Սիրտըս տանջում Է ինչ-որ անուրախ
Անհանգստություն…
Սպասիր, լսիր, ես չեմ կամենում
Անցած լույսերից, անցած հույզերից
Տառապել կրկին.
Նայիր, ա՜խ, նայիր, ցավում է նորից
Իմ հիվանդ հոգին…

3 Բնութագրի՛ր քնարական հերոսին (ստեղծագործության հերոսին)։

Նա տխուր մարդ է և շատ անտրամադիր, հոգով հիվանդ։

4․ Անծանոթ բառերը դո՛ւրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր։

Գործնական քերականություն

1. Փակագծում տրված գոյականներն ու բայերը համաձայնեցրո՛ւ ընդգծված դերանունների հետ:

Ոչ ոք (իմանալ)իմացավ, թե որտեղի՛ց  հայտնվեց:

Ոչ մեկը (փորձել) չի փորձել հակաճառել, նա այնքա˜ն բարկացած էր:

Բոլոր (ճանապարհորդները)ճանապարհորդներն մի տեղ (տանել) տարեցին :

Բոլորը (հրավիրվել) հրավիրվել էին կիրակի օրվա հավաքին:

Կարծես թե ամբողջ (քաղաք) քաղաքը հրապարակ էչ լցվել (լցվել):

Ամբողջ (դառնալ) դառցավ կրակի բաժին:

2. Փորձի՛ր պատասխանել:

ա) ով ե՛րբ է ասում «ես»,

Օրինակ՝ Ով է Հայկը կամ ուրիշ անուն, ով է ստացել ինը մաթեմաթիկայի ինքնաստուգումից, ով է սոված և շատ այլ հարցերին։

բ) ով ո՛ւմ է ասում «դու»,

Օրինակ՝ ով է Մայրենիից 8 ստացել ինչ, որ մեկը կասի դու, ով է լավ ֆուտբոլլ խաղում և այլն։

գ) ո՛ւմ մասին է ասում «նա»:

Օրինակ՝ ով ունի շականակագույն մազեր, ով է գողացել գլխարկս, ով է վերցրել գլխարկս և այլն։

3. Հարցերին պատասխանի՛ր:

Ո՞ր առարկային ենք ասում «սա», որին՝ «դա», որին՝  «նա»:

Իմ կարծիքով բոլորը նույնն են, բայց նա չենք ասում առարկաներին։

Ո՞ր բաժակի մասին ենք ասում՝ «այս բաժակը», որի մասին՝ «այդ բաժակը», որի մասին՝ «այն բաժակը»:

Իմ կարծիքով բոլորը նույն են։

4. Գտի՛ր տրված բառերի բոլոր նմանությունները (ձևի, իմաստի):

ա) Ես, սա, այս:

Իմ կարծիքով ընդամենը սա և այս բառերն են իրար նման, իսկ ես-ը դա ինքտ քեզ նկատի ունես օրինակ՝ ես ունեմ նարնջագույն մազեր և այլնԼ

բ) Դու, դա, այդ:

Դա-ն ու այդ-ը նմանություներ ունեն իսկ դու-ն ինչ-որ մի մարդու ենք ասում օրինակ՝ դու ունես շականակագույն մազեր։

գ) Նա, այն:

Նա-ն ինչ-որ մարդու ենք ասում օրինակ՝ ով է վերցրել ձեռնոցս։ Իսկ այն ասում ենք համ մարդուն համ առարկային օրինակ՝ այն մարդը շատ սիրուն է կամ այն բաժակը շատ մաքուր է։

5. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծում տրված մենք անձնական դերանվան համապատասխան ձևերը:

մենք քաղաքում հիմա շատ բան է փոխվել:
Երկար ժամանակ մենք պատմում էր, թե որտե՛ղ է եղել և ինչե՛ր է տեսել:

Հիմա նա մեզանից հեռու է հազարավոր կիլոմետրերով:
Գրում է, թե մեզ է ապրում ու մեզ սպասելով է անցկացնում ժամանակը:
Մի  քանի տարի նա տանը ապրեց:
Տատս մեզ բողոքում է, բայց առանց մեզ էլ չի դիմանում:

6. Հարցական դերանունները փոխարինի՛ր ես, դու, նա, ինքը, մենք, դուք, նրանք անձնական դերանունների համապատասխան ձևերով:

Ո՞վ եկավ:

ես եկա, դու եկար, նա եկավ, ինքը եկավ, մենք եկանք, դուք եկաք, նրանք եկան։

Ո՞ւմ  պայուսակը:

Իմ պայուսակը, նրա պայուսակը, նրա պայուսակը, իրա պայուսակը, մեր պայուսակը, ձեր պայուսակը, նրանց պայուսակը։
Մոտենալ ո՞ւմ :

Ինձ մոտենալ, նրան մոտենալ, նրան մոտենալ, իրան մոտենալ, մեզ մոտենալ, ձեզ մոտենալ, նրանց մոտենալ։
Հեռանալ ումի՞ց:

Ինձնից հեռանալլ, նրանից հեռանալ, նրանից հեռանալ, իրանից հեռանալ, մեզանից հեռանալ, ձեզանից հեռանալ, նրանցից հեռանալ։
Հիանալ ումո՞վ:

Ինձնով հիանալ, նրանով հիանալ, նրանով հիանալ, իրանով հիանալ, մեզանով հիանալ, ձեզանով հիանալ, նրանցով հիանալ։

Գործնական քերականություն

1. Պարզի՛ր, թե քերականական ո՛ր հատկանիշի  հիման վրա է կազմվել
 յուրաքանչյուր խումբը (խմբի բոլոր բաոերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ 
ունեն):

Ա. Ուրարտու, Արա Գեղեցիկ, Արագած, Արգիշտի, Նեղոս, Վահան Տերյան, «Անուշ», Ռուսաստանի Դաշնություն:

Հատուկ գոյական
Բ. Մանկություն, միամտություն, ուրախություն, սուգ, վիշտ, ահ, 
հնարավորություն:

Վերացական գոյական։
Գ. Հայր, մայր, մարդ, կին, ընկեր, եղբայր, հոգեբան, ուսանողուհի,
 դերասանուհի, անձնավորություն:

Թանձրացական գոյական

2․Դո՛ւրս գրիր գոյականները՝ նշելով տեսակը, թիվը, հոլովը, առումը։

Աշուն

Աշնան օրերն են հասել,

Իջել է ամպը սարին,

Եւ հրաժեշտ է ասել,

Կռունկը մեր աշխարհին:

Բարդին էլ չի սոսափում

Արագիլի թեւի տակ,

Դեղին թերթեր է թափում

Առվակի մեջ կապուտակ:

Կարմիր խարույկ է կարծես

Ծեր տանձենին անտառի,

Թվում է, թե մոտ վազես,

Ձեռք ու ոտքդ կվառի…

Քամին շատ էր թափառել,

Պարապ-սարապ թեւը կախ,

Բայց արդեն գործ է ճարել,

Տեսեք ինչքան է ուրախ:

Աշնան-հասարակ գոյական, եզակի թիվ,սեռական հոլով, անորոշ։ , օրերն-հասարակ, հոգնակի, ուղղական, որոշյալ, ամպը-հասարակ, եզակի, ուղղական, որոշյալ, սարին-հասարակ, եզակի, տրական, որոշյալ, կռունկը-հասարակ, եզակի, ուղղական, որոշյալ, աշխարհին-հասարակ, եզակի, տրական, որոշյալ, Արագիլ-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, թևի-հասարակ, եզակի, սեռական, անորոշ, թերթեր-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, Առվակ-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, խարույկ-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, տանձենի-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, անտառ-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, ձեռք-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, ոտք-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, քամի-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ, գործ-հասարակ, եզակի, ուղղական, անորոշ։

Սեռական-ում ինչի

Տրական-ում ինչին

Բացառական-ումից ինչից

Գործիական-ումով ինչով

ներգոյական-ում մեջ ինչում։

3․ Հետևյալ թվականները տառերով գրի՛ր․

Համո Սահյան

654

վեց հարյուր հիթսունչորս

659

վեց հարյուր հիթսունինը

5478

հինգ հազար չորս հարյուր յոթանասունութ

3546

երեք հազար հինգ հարյուր քառասունչորս

12893

տասներկու հազար ութ հարյուր իննսուներեք

75648

յոթանասունհինգ վեց հարհուր քառասունութ

489523

չորս հարյուր ութսունինը հազար հինգ հարյուր քսաներեք

146782

հարյուր քառասունվեց հազար յոթ հարյուր ութսուներկու։

4․ Ստեղծագործական աշխատանք՝ ազատ թեմայով։

Մայրենիի ամփոփում

Նախագծեր

Նամակ՝՝ երեխայիս ուսուցչին

Գրաբարյան օրեր․ Թարգմանչաց տոն

«Ուսումնական աշուն» նախագիծ

Ամսագրային գործունեություն

«Գրաշխարհ» ամսագիր

Ֆլեշմոբ

Հոկտեմբերյան ֆլեշմոբի առաջադրանքների կազմում

Խմբագրային գործունեություն

Կայքի հոկտեմբեր ամսվա հաշվետվություն

Ենթակայքի խմբագրում

Դպիրյան 2 հոդվածի խմբագրում

• Ն․ Արղության «Ամառային պարտեզ»
• Մ․ Սարգսյան «Հոկտեմբերյան հավաքը՝ մանկավարժական քննարկումներ սկսելու, տարեկան նախագծերը ներկայացնելու հնարավորություն»

Համակարգման աշխատանք

«Սեբաստացի ռադիո» բլոգի հոկտեմբերյան հաշվետվություն

Մենթորական աշխատանք

Մենթորության իմ հաշվետվությունը

Արմենուհի Հովակիմյանի հաշվետվություն

Հայոց լեզվի հոկտեմբեր ամսվա ամփոփում

Գործական քերականություն

Մայրենիի ֆլեշմոբ

Վերև ներքև

Գործնական քերականություն

Բառքամոցի

Գործնական քերականություն

Մայրենիի ֆլեշմոբ

Գործական քերականություն

Թվական կամ թվական անուն, առարկաների թիվ, քանակ կամ թվային կարգ ցույց տվող բառ, խոսքի մաս։ Թվականները ոչ թե քանակի անվանումներ են ընդհանրապես, այլ քանակի այնպիսի անվանումները, որոնք ցույց են տալիս կոնկրետ թիվ և կարող են թվանշանով արտահայտվել։

Թվականներն ածականների նման իրենց հիմնական գործածության ժամանակ չեն հոլովվում, դրվում են գոյականի վրա ուղիղ, անթեք ձևով: Սակայն անհրաժեշտության դեպքում կարող է գործածվել գոյականաբար և հոլովվել։

Թվականներն ըստ իմաստի լինում են՝

1. Քանակական թվականները ցույց են տալիս առարկաների կոնկրետ թիվը, քանակը։ Սրանք կոչվում են նաև բացարձակ թվականներ։ Օրինակ՝ մեկ, հինգ, տասը, հարյուր քսանմեկ։

2. Կոտորակային թվականները մատնանշում են ամբողջի մասերը։

Կոտորակային թվականները կազմված են երկու մասից՝ քանակական թվականից (համարիչից), որը ցույց է տալիս, թե ամբողջի քանի մասն է վերցված, և դասական թվականից (հայտարարից), որը ցույց է տալիս, թե ամբողջը քանի մասի է բաժանված։

Կոտորակային թվականները հաճախ գործածվում են մաս, բաժին ու նման բառերի կամ չափի միավորների հետ, օրինակ՝ մեկ երկրորդ մասը, հինգ ութերորդ հեկտար և այլն։

3. Բաշխական թվականները ցույց են տալիս առարկաների բաշխումը որոշ թվային քանակով։

Բաշխական թվականները կազմվում են երկու եղանակով՝ ա) քանակական թվականներին ավելանում է -ական ածանցը, օրինակ՝ երկուական, տասնմեկական, բ) քանակական թվականների կրկնությամբ, օրինակ՝ հինգ-հինգ։

4. Դասական թվականները ցույց են տալիս միատեսակ առարկաների կարգը թվարկման ժամանակ։

Դասական թվականները կազմվում են քանակական թվականներից -րորդ, -երորդ ածանցների միջոցով։

Առաջադրանքներ

1.Գտի՛ր թվականները և պարզի՛ր, թե դրանց հետ գոյականներն ու բայերը ի՞նչ թվով են գործածվում:

Գտածոն յոթանասուն  միլիոն տարվա հնություն ուներ: (քանակական)

Միայն տասը ամիս հետո տուփը կարելի է բացել:(քանակական)

Փոքրիկ հովիվը երեսուն–երեսունհինգ գառ էր պահում: Մի օր երեքը գայլի բաժին  դարձավ: (Բաշխական)

Հիսուներկու շենքից տասներեքը կառուցվել է: (Կոտորակային)

Տասներկու օր մնաց քարանձավում, մինչև որ անձավի մուտքը բացվեց: (քանակական)

Միայն մի քաղաքում Բոմբեյում, մարդիկ յոթանասուն լեզվով ու բարբառով են խոսում: (քանակական)

2.Թվականները գտի՛ր և պարզի՛ր, թե դրանց հետ գոյականները ո՞ր դեպքում են հոգնակի թվով գործածվում:

Միջոցառմանը հարյուր իննսունվեց երեխա մասնակցեց: Եզակի

Մասնակից հարյուր իննսունվեց  երեխանները նույն երգը երգեցին: Հոգնակի

Երբեմն, սառնամանիքների ժամանակ, երկնքում երկու կամ երեք արև է երևում: Եզակի

Մի անգամ, 1868թ. ապրիլի իննին, ուրալյան երկնքում միաժամանակ ութ արև երևաց: Մեկն իսկական էր, մնացած յոթ արևները կեղծ էին: Հոգնակի

3. Փակագծում տրված բառերը գրի՛ր կետերի փոխարեն՝ դնելով պահանջված թվով:

Աշխարհում մոտ հազար երեք հարյուր ժողովուրդ (ժողովուրդ) կա: Այդ հազարերեք հարյուր ժողովուրդները (ժողովուրդ) խոսում են մոտ երեք հազար լեզվով: Կան լեզուներ, որոնցով տարբեր ժողովուրդներ են խոսում: Օրինակ, Անգլիայի, ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Ավստրալիայի, Նոր Զելանդիայի քաղաքացիները հիմնականում անգլերեն են խոսում, Լատինական Ամերիկայի բնակչության մեծ մասը, բացառությամբ բրազիլացիների, իսպաներեն է խոսում: Սակայն ավելի հաճախ հակառակն է լինում. մի երկրի ժողովուրդը մի քանի լեզվով (լեզու) է խոսում:  Սուդանում, օրինակ, հարյուր տասնյոթ լեզու է գործածվում(գործածվել):  Կոնգոյում հինգ հարյուր լեզու (լեզու) կա: Դաղստանում մոտ մեկ միլիոն մարդ բնակվում (բնակվել), և այդտեղի մեկ միլիոն բնակիչներըխոսում (խոսել) ավելի քան վաթսուն լեզվով:

4.Փակագծում տրված բառերը գրի՛ր կետերի փոխարեն՝ դնելով պահանջված թվով:

1940 թվականից ԱՄՆ-ում գրանցվել է հազար ութ հարյուր քսանչորս հրդեհ (հրդեհ): Ամեն տարի կրակը ոչնչացնում է իննից տասը միլիոն հեկտար(հեկտար) անտառ (անտառ): Մեկ տարում այրված փայտանյութի արժեքը կազմում է համարյա հիսուն միլիոն դոլար(դոլար):

Աշխարի ամենամեծ պատկերասրահը Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժն է: Այնտեղ արվեստի  ավելի քան երեք միլիոն ստեղծագործություն(ստեղծագործություն) ցուցադրել րը (ցուցադրել): Այդ թանգարանի բոլոր երեք հարյուր քսաներկու դահլիճնե(դահլիճ) նայելու համար մարդ շուրջ քսանհինգ կիլոմետր (կիլոմետր) ճամապարհ է անցնում:

Վերև ներքև

Կար չկար մի տղա անունը Վաչագան: Նա ապրում եր այնտեղ որտեղ օդում մի երկիր էր, իսկ գետնի տակ ուրիշ: Մի օր Վաչագանը քայլում էր իր տան մոտակայքում և տեսավ նոր խանութ և որոշեց այցելել այն: Վաչագանը մտավ խանութի մեջ և դրանից հետո գեղեցիկ սպիտակ գծերով սև գույնի հատակը կորավ և տղան ընկավ ներքև: Ներքևում իրան հանդիպեցին ուրիշ մարդիկ և ասեցին որ նա գետնի փակի երկրում է: Վաչագանը վախեցավ և սկսեց պատով բարձրանալ: Նա բարձրանում եր այնքան երկար, որ հասավ վերևի աշխարհին, որտեղ շատ լավ էր:

Գործնական քերականություն

1․ Շարունակի՛ր գրել բառեր, որոնց մեջ կա իա տառակապակցությունը:

Ասիա, Անգլիա, Բելգիա, խավիար, լաբորատորիա, Նիգերիա, Ռումինիա, բակտերիա, քիմիա, արտերիա:

2․ Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

Սիրտն անհանգստությունից թրթռաց ու կարծես մի պահ կանգ առավ:

(թրթռալ,թռվռալ)

Ամբողջ օրը խաղաց ու թռվռում և միայն երեկոյան հիշեց խոստումը: (թրթռալ, թռվռալ)

Օրումեջ եկող այդ լուրերն էլ հարևանի զայրույթն անընդհատ բորբոքում էին ու գրգռում նրան: (գռգռալ, գրգռել)

Քարերը գռգռալով իջնում էին լանջն ի վար, թռչում իրար գլխից ու ձորում միայն դադար առնում:  (գռգռալ, գրգռել)

3․ Տրված բառերը տեղադրի՛ր կետերի փոխարեն՝ համապատասխանեցնելով նախադասություններին:

Խռպոտ, դժոխք, գործընկեր, ոգևորվել, զառիվայր, անկոտրում, ընդհատել, միանգամայն:

Տոթ էր, աղմուկ ու խառնաշփոթ. կարծես դժոխք լիներ:

Գլորվում էր զառիվայր լանջով:

Ձայնն էլ խզված էր ու խռպոտ :

Առանց ընդհատելու լսեցին նրա ամբողջ ելույթը ու հետո նստեցին մտամոլոր:

Դու միանգամայն անտեղյակ ես, դրա համար էլ խոսքդ չեն լսում ու աղմկում են:

Անկոտրում ոգի ունի, հեշտ չէ նրան ծնկի բերել:

Միանգամից ոգևորվում է ու կպչում գործի:

4. Գծիկները փոխարինի´ր ը կամ  ն հոդով:

Ժողովուրդները տարբերվում են իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով:

Ժողովուրդներն իրենց արտաքին տեսքով, լեզվով  ու սովորույթներով են տարբերվում:

Աստղադիտակը դանիացի ապակեգործներ- են ստեղծել: Աստղադիտակը ստեղծել են  դանիացի ապակեգործներ-:

Եվրոպացիներն առաջին անգամ արևածաղիկը տեսան մեքսիկական պրերիաներում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկան: Արևածաղիկն առաջին անգամ եվրոպացիները տեսան մեքսիկական պրերիաներում, երբ հայտնագործեցին Ամերիկա: Եվրոպացիները մեքսիկական պրերիաներում առաջին անգամ տեսան արևածաղիկն, երբ հայտնագործեցին Ամերիկան:

Գառնիի սյունազարդ տաճարը (մ.թ. 77 թվական) Միհր աստծո պատվին է ստեղծվել: Գառնիի սյունազարդ տաճարը ստեղծվել է (մ.թ. 77 թվական) Միհր աստծո պատվին: Միհր աստծո պատվին է  ստեղծվել Գառնիի սյունազարդ տաճարը (մ.թ. 77 թվական):  Միհր աստծո պատվին Գառնիի սյունազարդ տաճարն է ստեղծվել (մ.թ. 77 թվական):

5․Տրված առածները լրացրո՛ւ ընդգծված բառերի հականիշների օգնությամբ:

Լավ ձին կերը կավելացնի, վատ ձին մտրակը:
Խելոքին մեկ ասա, անխելքին հազար:
Արդար մազը չի կտրվի, մեղավորինը կկտրվի :
Բոյը երկար, խելքը կարճ :

6․ Աշնան մասին պատմություն հորինի՛ր, որքան հնարավոր է շատ բաղդատական և գերադրական աստիճանով ածականներ գործածելով։

Աշունը ամենա գույնավոր եղանակն է: Այդ ժամանակ շատ տերևներ են թափվում: Դա իմ ամենասիրելի եղանակն է: Նաև աշնանը իմ ծնունդն է և դա մ ամենասիրելի տոներից է: Առաջին օրը մենք հավաքվում ենք ամենամոտ բարեկամներով և ընտանիքով: Իկս մոտակա շաբաթ օրը մենք նշում ենք ամենամոտիկ ընկերներով: Աշունը ամենամրգաշատ եղանակն է: Հայաստանում աշունը շատ գեղեցիկ է: